بررسي رابطه سبك هاي هويت و ايثار در دانش آموزان دبيرستان هاي شاهد شهر شيراز

با توجه به اهميت نشر و گسترش فرهنگ ايثار به عنوان يكي از عوامل اصلي حفظ ارزشهاي اسلامي ، پژوهش حاضر به بررسي ارتباط بين سبكهاي هويت (شامل سبك اطلاعاتي،سبك هنجاري و سبك سردرگم- اجتنابي) و ايثار پرداخته است. همچنين اين پژوهش سبكهاي هويت دانش آموزان و نوع ايثاري را كه ترجيح مي دهند، مورد مطالعه قرار داده است. نمونه تحقيق شامل 200 دانش آموز دبيرستانهاي شاهد شهر شيراز بود. به منظور اندازه گيري سبكهاي هويت از پرسشنامه سبكهاي هويت ISI-G6 و جهت سنجش ايثار و مؤلفه هاي آن (شامل ايثار مال، ايثار جان و ايثار اعضاء خانواده) از پرسشنامه ايثار استفاده شد. اطلاعات جمع آوري شده با استفاده از رگرسيون چند متغيره و روش اندازه گيري مكرر مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاكي از آن بود كه از بين سبكهاي هويت تنها سبك هنجاري قادر به پيش بيني معنادار ايثار و مؤلفه هاي آن مي باشد. همچنين نتايج نشان داد كه دانش آموزان دبيرستانهاي شاهد بيشتر از سبك هويتي اطلاعاتي برخوردارند و ايثار مال را به انواع ديگر ايثار ترجيج مي دهند.
مقدمه
فرهنگ ايثار و شهادت از عوامل اصلي حفظ ارزشهاي اسلامي است و تبيين آن از وظايف علما و دانشمندان حوزه هاي مختلف ديني، جامعه شناختي و روانشناختي بشمار مي آيد. ايثار1 در لغت به معناي عطاكردن و بخشيدن است و به طور دقيق تر با مفهوم مصلحت غير را بر منفعت خود مقدم داشتن نيز آمده است (اعرابي، 1385). روانشناسان ايثار را به معناي مقدم دانستن ديگران بر خود و توجه غير خودخواهانه به آسايش ديگران تعريف كرده اند (بركويتز، 1381). به اين معنا ايثار از احساس وظيفه نسبت به ديگران مجزا مي گردد. در ايثار تمركز بر انگيزه كمك به ديگران بدون انتظار دريافت پاداش است، در حاليكه احساس وظيفه بر تعهد اخلاقي نسبت به ديگران كه ممكن است، مابه ازايي نيز داشته باشد، متمركز است. در حوزه روانشناسي دو فرضيه در مورد رفتارهاي ايثارگرايانه ارائه شده است. فرضيه اول تحت عنوان خودگرايي2 حاكي از آن است كه لزوماً رفتارهاي ايثارگرايانه مبتني بر انگيزشهاي غير خودخواهانه نمي باشد. (يوسف كريمي، 1382) بر اساس اين فرضيه اگر چه افراد ايثارگر بدون دريافت هيچ نوع پاداشي زندگي خود را وقف منافع و آسايش ديگران مي كنند، انگيزة اساسي آنان براي اقدام به چنين رفتارهايي گسترش علايق خود است. براي مثال اين افراد به دنبال انجام رفتارهاي ايثارگرايانه احساس خوب بودن3 مي كنند. اين نظريه مورد انتقاد قرار گرفته است. برخي روانشناسان اجتماعي بر اين عقيده اند كه اين فرضيه قابليت ابطال ندارد. به عبارت ديگر اين فرضيه به صورتي تدوين گرديده است كه تأييد يا عدم تأييد آن امكان پذير نيست. در انتقاد ديگري نيز عنوان شده است كه اين فرضيه به صورت دوري ارائه گرديده است. در اين فرضيه، فرض شده است كه اگر شخصي دست به عمل ايثارگرايانه بزند دليل آن بدست آوردن رضايت شخصي است و از طرف ديگر از انجام عمل ايثارگرايانه نتيجه گرفته مي شود كه احساس رضايت شخصي به فرد دست مي دهد. فرضيه دوم تحت عنوان همدلي اشاره به اين دارد كه زماني كه افراد احساس همدلي نسبت به شخص ديگري را تجربه مي كنند، برانگيخته مي شوند تا به طور ايثارگرايانه به وي كمك كنند. بنابراين در اين فرضيه محور اساسي، توجه به آسايش ديگران است نه نيازهاي خود خواهانة خود. صاحبنظران براي همدلي سه بعد قائلند: 1- احساس همدردي5 (يعني توجه دلسوزانه به نياز ديگران داشتن)،2- اتخاذ چشم انداز6 (يعني توانايي قرار دادن خود به جاي ديگران) و3- تخيل7 (يعني احساس همدردي و هم حسي با شخصيتهاي خيالي) (يوسف كريمي، 1382). علاوه بر اين، برخي از روانشناسان ايثار را به منزلة يك رفتار تلقي نموده و اظهار مي دارند كه ايثار را به هر طريقي كه معنا كنيم خواه عطا و بخشش و خواه برگزيدن منفعت غير به مصلحت خويشتن، همانند رفتارهاي ديگر داراي ويژگي هاي قابل توضيح و توصيف مي باشد (براي مثال اعرابي، 1385). به اعتقاد اعرابي (1385) زماني كه انسان به لحاظ روانشناختي به مراحل بالاي كمال دست مي يابد، اين توانايي را خواهد داشت تا منفعت مادي و معنوي خود را فداي مصالح ديگري و كل جامعه نمايد و اين رفتاري است كه ايثار ناميده مي شود. اين رفتار ارادي و آگاهانه بوده، با انگيزه كمال طلبانه و از روي تعقل انجام مي گيرد. ايثارگري در مورد چيزهايي معنا پيدا مي كند كه اول متعلق به خود شخص ايثارگر است. دوم براي خود وي نيز مفيد و مورد نياز وي مي باشد. و سوم آن را به كسي كه به آن نياز دارد بدون چشمداشت عرضه مي كند (اعرابي، 1385). بر اين اساس مي توان ايثار را به سه مقولة ايثار جان، ايثار مال و ايثار اعضاء خانواده تقسيم نمود (فولاد چنگ، 1385). ايثار جان بالاترين و برجسته ترين وجه ايثار آدمي است (خداداد، 1382. اعرابي، 1385. ورعي، 1385). در متون اسلامي ايثار جان در راه هدف و عقيده را شهادت ناميده (اعرابي، 1385) و آن را اوج ايثار و فداكاري به شمار مي آورند. عوامل متعددي بر انجام رفتارهاي ايثارگرايانه تأثير مي گذارد، اما به نظر مي رسد عامل عقيده مهم ترين محرك اينگونه رفتارها ست .به اعتقاد اعرابي (1385)انواع اعتقاداتي كه مي تواند محرك رفتارهاي ايثارگرايانه باشد عبارتند از: 1- اعتقادات ديني و مذهبي: دين و مذهب بر پايه ايمان قرار مي گيرد و ايمان يعني اعتقادي كه انسان درستي آن را به طور قطع و تعيين باور كرده است. 2- علايق ملي و ديني: اين اعتقادات نيز از عوامل مهم در رفتارهاي ايثارگرايانه است و نمونه هاي آن در طول تاريخ بسيار مشاهده شده است. 3- اعتقادات سياسي، اجتماعي و فرهنگي: اين نوع اعتقادات هر يك به گونه اي به گروه اول و دوم مربوط مي شود تا بتواند مؤثر واقع شده و ديگران را به ايثار ترغيب نمايد. 4- ملاحظات انساني و انگيزه كمك به هم نوع: كه يكي از زيبا ترين علل و عوامل رفتارهاي ايثارگرايانه محسوب مي شود. همانگونه كه ملاحظه مي شود اعتقادات و باورها از مهمترين عوامل مؤثر در ايجاد رفتارهاي ايثارگرايانه است. از طرف ديگر در فرايند تشكيل هويت نيز مشاهده مي شود كه باورها و اعتقادات نقش اساسي ايفا مي نمايند. در تعريف هويت اينگونه بيان مي شود كه هويت مفهوم سازمان يافته اي از خود است و از ارزشها، باورها و اهدافي كه فرد بدان پايبند است، تشكيل شده است (اريكسون، به نقل از يوسف زاده و فلاحي، 1382). همچنين مارسيا هويت را به عنوان نوعي خود دروني شده و سازمان يافته مي داند كه مشتمل بر نظام باورها، آرزوها، ارزشها، عقايد و تجارب است (به نقل از ساماني و فولاد چنگ، 1385). براين اساس مي توان استنباط نمود كه هويت بر رفتار ايثارگرايانه تأثيرمي گذارد. در حقيقت هويت به عنوان يكي از عوامل تعيين كنندة رفتارهاي اخلاقي و نوعدوستانه بشمار مي آيد. مورنو (2004) بيان مي كند انسانهايي كه خود را متعهد به اصول اخلاقي معين مي دانند و براي همة افراد به عنوان اعضاء جامعة انساني احترام قائلند، كمك به انسانهاي ديگر را يكي از انتخابهاي طبيعي و بديهي خود تلقي مي كنند. به اعتقاد مورنو باورهاي زير بنايي رفتارهاي ايثارگرايانه و نوعدوستانه انعكاسي از هويت است، هويتي كه در قالب فداكردن زندگي خود براي ديگران تعريف مي شود. همچنين باسا (2006) انجام رفتارهاي ايثارگرايانه را وابسته به برخورداري از هويت مشترك مي داند. به اعتقاد وي هويتهاي چندگانه ميزان مشاركت در گروه را كاهش مي دهد. ويچاردت (2006) نيز بر اين باور است كه رفتار ايثارگرايانه يك صفت رفتاري كلي نيست بلكه داراي يك جنبه انتخابي است و معطوف به گروهي است كه فرد با آنها همانند سازي كرده است. قابل ذكراست كه اريكسون نخستين فردي بود كه به تشكيل هويت و انسجام خود به عنوان يكي از تكاليف عمدة رشدي دوران نوجواني پرداخت (روترام بوروس وهمكاران، 2001). بر اساس نظرية اريكسون، مرحلة پنجم رشد رواني اجتماعي، هويت در مقابل سردرگمي نقش است. در اين مرحله كه با دورة نوجواني آغاز مي شود، ساختار شناختي جديدي در نوجوان پديد مي آيد كه به كمك آن مي تواند به امور فلسفي فكر كند و به سؤالاتي از قبيل «من كيستم» و« به كجا مي روم» روبرو مي شود. در اين مرحله نوجوان به دنبال ارائه تعريفي از خود و همچنين مسير و هدف زندگي اش مي باشد. برخورداري از اطلاعات مناسب و پردازش صحيح آن در پاسخگويي نوجوان به سؤالاتي كه با آنها روبرو شده و تشكيل هويت وي بسيار مؤثر است. در همين رابطه برزونسكاي (1994) از سبكهاي پردازش هويت براي توصيف چگونگي پردازش اطلاعات مربوط به هويت استفاده كرده است. او بر اين باور است كه سبكهاي هويت بازتابي از جهت گيريهاي پردازش اطلاعات هستند و نوجوانان هنگام ساختن هويت خود و متعهد شدن نسبت به ارزشها و باورها از آنها استفاده مي كنند. (پورعلي فرد، 1383) برزو نسكاي (1994) از سه نوع سبك هويت نام مي برد كه عبارتند از: 1- سبك اطلاعاتي8. 2- سبك هنجاري9 و 3- سبك سردرگم- اجتنابي10 افرادي كه سبك پردازش آنها اطلاعات محور است، افرادي فعال، جستجوگر و ارزياب هستند و به طور دائم در پي كسب اطلاعات مناسب جهت شكل دهي هويت خود مي باشند. اين دسته از افراد در خصوص سازه هاي ذهني خود شك مي كنند و به آزمون و امتحان ابعاد مختلف اعتقادات خود بسيار راغب هستند به ويژه هنگامي كه با عقايدي مغاير با عقايد خود روبرو مي شوند. نتايج تحقيقات نيز حاكي از آن است كه افرادي كه داراي سبك پردازش اطلاعاتي هستند به طور عمده خود انديش هستند. بدين معنا كه به طور مستمر به بازبيني مجدد اعتقادات خود اقدام مي كنند، اين افراد در تصميم گيري محتاط بوده و داراي تفكري باز، وظيفه شناس و جدي مي باشند. (ساماني و فولاد چنگ، 1385). افراد داراي سبك هنجاري ارزشهايي را مي پذيرند كه مورد تأييد افراد معتبر است. اين افراد در قبال ارزشهاي پذيرفته شده احساس تعهد بالايي دارند و به طور معمول تمايلي به دريافت اطلاعات مغاير با ارزشهاي ذهني خود ندارند (برزو نسكاي، 1994). اين افراد نياز زيادي به ساختارهاي ذهني و ارزشي آماده از خود نشان مي دهند (برزو نسكاي وكيني، 1995 به نقل از ساماني و فولاد چنگ، 1385) افرادي كه از سبك سردرگم - اجتنابي برخوردارند از موقعيتهايي كه مستلزم تصميم گيري است، اجتناب مي كنند. اين افراد از رويارويي با مسائل و تصميمهاي شخصي بيزارند .اگر با تعليل مواجه شوند واكنشهاي رفتاري نشان مي دهند و با خواستها و مشوقهاي موقعيتي كنترل مي شوند (غضنفري، 1382). از آنجايي كه در فرايند شكل گيري هويت، روشهاي پردازش اطلاعات كه مارسيا از آنها تحت عنوان سبكهاي هويت نام مي برد متفاوت است، بنابراين انتظار مي رود كه اثرات هر كدام از سبكها نيز بر مقولة ايثار متفاوت باشد. بر اين اساس ، هدف پژوهش حاضر بررسي ارتباط بين سبكهاي هويت (سبك اطلاعاتي، هنجاري و سردرگم-اجتنابي) با ايثار و مؤلفه هاي آن مي باشد. همچنين اين پژوهش به دنبال آن است كه دريابد سبكهاي هويت دانش آموزان دبيرستانهاي شاهد بيشتر از چه نوعي است و اين دانش آموزان كدام يك از مقوله هاي ايثار شامل ايثار مال، ايثار جان و ايثار بستگان را ترجيح مي دهند. بديهي است اينگونه پژوهشها از طريق شناسايي عوامل مؤثر بر مقولة ايثار، به برنامه ريزان فرهنگي كمك مي نمايد كه شرايط لازم را براي نشر و گسترش فرهنگ ايثار و تداوم آن در جامعه فراهم نمايند. سؤالات تحقيق 1- آيا سبكهاي هويت (سبك اطلاعاتي، سبك هنجاري و سبك سردرگم-اجتنابي)قادر به پيش بيني ايثار و مؤلفه هاي آن (شامل ايثار جان، ايثار مال و ايثار اعضاء خانواده) مي باشد؟ 2- دانش آموزان دبيرستانهاي شاهد بيشتر از چه نوع سبك هويتي برخوردارند؟ 3- دانش آموزان دبيرستانهاي شاهد بيشتر چه نوع ايثاري را ترجيح مي دهند؟ 2- روش تحقيق 1-2- نمونه نمونه تحقيق شامل 200 دانش آموز (100 دانش آموز شاهد و 100 دانش آموز عادي) بود. روش انتخاب افراد نمونه به اين صورت بود كه از دبيرستانهاي شاهد شهر شيراز كلية دانش آموزان شاهد انتخاب شدند. از بين دانش آموزان عادي اين دبيرستانها نيز تعدادي معادل با دانش آموزان شاهد، به طور تصادفي انتخاب و در نمونه منظور گرديدند. 2-2- ابزار اندازه گيري به منظور اندازه گيري سبكهاي هويت از فرم 30 سؤالي پرسشنامه سبكهاي هويت ISI-G6 (وايت و همكاران، 1998) استفاده شد. اين پرسشنامه داراي سه مؤلفه مي باشد. مؤلفه هاي آن عبارتند از سبك اطلاعاتي (11 سؤال)سبك هنجاري (9 سؤال) و سبك سردرگم-اجتنابي (10 سؤال). براي مثال جملة «وقت زيادي را صرف مطالعه يا بحث با ديگران پيرامون مسائل مذهبي مي كنم» نشانگر سبك اطلاعاتي، جملة «هيچگاه به طور جدي به باورهاي مذهبيم شك نكرده ام» نشانگر سبك هنجاري و جملة «راجع به اينكه در زندگي چه كار مي كنم، مطمئن نيستم» نشانگر سبك سردرگم-اجتنابي است. در اين پرسشنامه هر سؤال داراي پنج گزينه از كاملاً مخالفم تا كاملاً موافقم مي باشد و مجموع نمرات هر مؤلفه نشانگرسبك هويتي فرد است. به منظور بررسي پايايي پرسشنامة سبكهاي هويت، ضريب آلفاي كر ونباخ بكارگرفته شد. ضرايب آلفاي كرونباخ به ترتيب براي سه سبك اطلاعاتي، هنجاري و سردرگم-اجتنابي عبارت بودند از 58/0 ، 47/0 و 64/0 ايثار و مؤلفه هاي آن به وسيله پرسشنامه ايثار (فولاد چنگ،1385) اندازه گيري شد اين پرسشنامه داراي 21 سؤال و سه مؤلفه مي باشد. مؤلفه هاي آن عبارتند از از ايثار مال (7سؤال)، ايثار جان (7سؤال) و ايثار اعضاء خانواده (7 سؤال). براي نمونه سؤال «تا چه اندازه مايليد اموال و دارايي شخصي خود را در دفاع از دين و ارزشها فدا كنيد» نشانگر ايثار مال، «تا چه اندازه مايليد در دفاع از دين و ارزشها جان خود را فدا كنيد» نشانگر ايثار جان و سؤال «تا چه اندازه مايليد در دفاع از دين و ارزشها وابستگان خود را فدا كنيد» نشانگر ايثار اعضاء خانواده است. در اين پرسشنامه هر سؤال داراي پنج گزينه از بسيار كم تا بسيار زياد مي باشد. مجموع نمرات سؤالات هر مؤلفه نشانگر نوع ايثاري مي باشد كه آزمودني به آن تمايل دارد. پايايي پرسشنامه ايثار به وسيلة فولاد چنگ (1385) مورد بررسي قرار گرفته و ضرايب آلفاي كرونباخ براي مؤلفه هاي ايثار مال، ايثار جان و ايثار اعضاء خانواده به ترتيب برابر با 76/0 ، 80/0 و 91/0 به دست آمده است . ضريب آلفاي كل پرسشنامه برابر با 88/0 گزارش گرديده است. روايي محتوايي پرسشنامه نيز به وسيلة متخصصين مورد تأييد قرار گرفته است (فولاد چنگ، 1385). 3-2- روش آماري در ابتدا با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون ارتباط بين متغيرهاي پيش بين و ملاك مورد محاسبه قرار گرفت. سپس با استفاده از رگريسون چند متغيره توان پيش بيني كنندگي سبكهاي هويت در پيش بيني ايثار و مؤلفه هاي آن مورد تحليل قرار گرفت. جهت مقايسه سبكهاي هويت و نوع ايثار در دانش آموزان، روش آماري اندازه گيري مكرر بكار گرفته شد. 3- نتايج ماتريس همبستگي متغيرهاي مورد مطالعه در جدول شماره 1 گزارش گرديده است. همانگونه كه ملاحظه مي شود همبستگي بين سبك هنجاري با نمرات كل ايثار و نمرات ايثار اموال، ايثار جان و ايثار اعضاء خانواده مثبت و معني دار مي باشد (01/0 p <). همچنين ارتباط بين سبك اطلاعاتي و ايثار جان مثبت و معني دار است (05/0 P < ، 15/0= ґ). سبك سردرگم-اجتنابي نيز داراي ارتباط منفي و معني دار با نمرات ايثار جان مي باشد (05/ ، 15/0- =. به منظور پيش بيني نمرات ايثار و مؤلفه هاي آن بر اساس سبكهاي هويت، چهار رگرسيون چند متغيره بكارگرفته شد. در اين رگرسيون ها ايثار و مؤلفه هاي آن شامل ايثار اموال، ايثار جان و ايثار اعضاء خانواده به عنوان متغيرهاي ملاك و سبكهاي هويت شامل سبك اطلاعاتي، سبك هنجاري و سبك سردرگم-اجتنابي به عنوان متغيرهاي پيش بين در نظر گرفته شدند. نتايج تحليلهاي رگرسيون حاكي از آن بود كه از بين سبكهاي هويت ، سبك هنجاري قادر به پيش بيني معنادار نمره كل ايثار (0001/0 ، 281/0= )، ايثار اموال (003/0 ، 223/0 = )، ايثار جان (02/0 ، 167/0 =) و ايثار اعضاء خانواده (001/0 25/0= ) مي باشد. به اين معنا كه با افزايش نمرات سبك هنجاري ، تمايل دانش آموزان به ايثار نيز افزايش يافته است. دو نوع سبك اطلاعاتي وسبك سردرگم-اجتنابي ارتباط معني داري را با ايثار و مؤلفه هاي آن نشان ندادند. (جدول 2) در خصوص سؤال دوم تحقيق مبني بر نوع سبك هويت دانش آموزان، روش آماري اندازه گيري مكرر (جدول 3) نشان داد كه بين ميانگينهاي سبك هويت آزمودنيها تفاوت معنا دار وجود دارد(0001/0 P< ، (2) 341/324 = F). مقايسة ميانگينهاي سبك هويت ها بيانگر آن است كه دانش آموزان دبيرستانهاي شاهد بيشتر از سبك هويتي اطلاعاتي (42/40 = ) برخوردارند. دو سبك هويتي هنجاري (02/32= ) و سردرگم- اجتنابي (44/27 = )در مرتبة دوم و سوم قرار دارند. (جدول 4) همچنين در سؤال سوم تحقيق نوع ايثار دانش آموزان شاهد مورد پرسش قرار گرفته بود. نتايج اندازه گيري مكرر (جدول 5) حاكي از وجود تفاوت معنادار بين ميانگينهاي ايثار مال، ايثار جان و ايثار اعضاء خانواده است (0001/0 (2) 98/167=F). مقايسة ميانگينها نشان داد كه ايثار اموال (72/28= ) در مرتبة اول، ايثار جان (97/25= ) در مرتبة دوم و ايثار اعضاء خانواده (22/17= ) در مرتبة سوم قرار دارد (جدول 6). - بحث و نتيجه گيري نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه از بين انواع سبكهاي هويت، سبك هنجاري قادر به پيش بيني معنادار ايثار و مؤلفه هاي آن مي باشد، اين يافته هماهنگ با مباني نظري و يافته هاي تحقيقاتي است. در حقيقت هويت افراد در ارتباط مستقيم با سيتسم ارزشهاي آنها مي باشد (قاسمي و همكاران، 1382.زاسترو، 2001). به ويژه افرادي كه از سبك هويتي هنجاري برخوردارند ارزشهايي را مي پذيرند كه مورد تأييد افراد معتبري مثل والدين، معلمين، رهبران مذهبي، سياسي و فرهنگي مي باشد و در قبال اين ارزشها احساس تعهد بالايي دارند. همانگونه كه مي دانيم يكي از مباني مهم انجام رفتارهاي ايثارگرايانه اعتقاداتي است كه در قالب هنجارها، سنت ها و باورهاي مذهبي، ملي به افراد منتقل مي شود، بنابراين افرادي كه داراي سبك هويتي هنجاري هستند به اين هنجارها و باورها پايبند بوده و تعهد آنها تا جايي است كه ممكن است تعلقات خود را به راحتي فداي اين اعتقادات بنمايند. در واقع به نظر مي رسد محور فعاليتهاي ايثارگرايانه اين افراد احساس تعهدي است كه نسبت به باورهاي خود دارند. در همين راستا بايستي گفت كه در باورها و اعتقادات ديني و خصوصاً در متون اسلامي براي تعهد و پيمان افراد اهميت ويژه اي قائل شده اند. پيمان و تعهد در متون ديني امري است كه شخصيت فرد متعهد به آن وابسته است و با شكستن تعهد، شخصيت خود انسان متعهد مي شكند (فاطمه كريمي، 1382). آياتي در قرآن مجيد وجود دارد كه در پيمان بين مردم نيز يك طرف پيمان را خداوند معرفي مي كند، زيرا در حقيقت هر تعهد مشروعي كه ميان انسانها بسته مي شود، از آن جهت كه شخصيت انسان جنبه الهي دارد، درگرو معاهده قرار مي گيرد. لذا شكستن تعهد و عمل نكردن به پيمان مخالفت با خدا محسوب مي شود (به نقل از فاطمه كريمي ، 1382). از ديگر نتايج پژوهش حاضر آن بود كه دانش آموزان دبيرستانهاي شاهد در درجة اول داراي سبك هويتي اطلاعاتي هستند، در درجه دوم از سبك هنجاري و در آخر از سبك سردرگم- اجتنابي برخوردارند. اين يافته چشم انداز روشني را براي شكل گيري هويت اين دانش آموزان ترسيم مي نمايد. دانش آموزاني كه از سبك هويتي اطلاعاتي برخوردارند از دريافت اطلاعات استقبال مي كنند. اطلاعات را مورد ارزيابي و مورد استفاده قرار مي دهند و احتمال دستيابي به هويت موفق در اين نوع افراد بيشتر است . همچنين هويت هنجاري نيز در اين دانش آموزان احساس تعهد و پايبندي به ارزشها را به وجود مي آورد. علاوه براين ، يافته ديگر اين تحقيق حاكي از آن است كه دانش آموزان شاهد ايثار مال را به دو نوع ايثار جان و ايثار اعضاء خانواده ترجيح مي دهند كه البته طبيعي است براي هر فردي دل كندن از اموال بسيار راحت تر ازدل كندن از اعضاء خانواده و يا حيات خود مي باشد. خصوصاً در اين دامنه سني اين انتظار وجود ندارد كه تعهد بالايي نسبت به گذشتن از جان كه اوج ايثار و فداكاري مي باشد، ايجاد شده باشد. 6- محدوديتها و پيشنهادات تحقيق با توجه به آنكه پژوهش حاضر در مقطع دبيرستان انجام گرفته و هنوز در اين مقطع هويت افراد به طور كامل شكل نگرفته است توصيه مي گردد پژوهشهاي آتي در دامنه سني بالاتري كه هويت به طور كامل شكل گرفته و از ثبات نسبي برخوردار مي باشد، انجام پذيرد. همچنين بررسي تفاوتهاي جنسيتي در ارتباط بين هويت و ايثار نتايج پژوهش حاضر را گسترش خواهد داد. يادداشت ها Altruism egoism well-being empathy sympathy perspective fantasy information style normative style 10- diffuse-avoidance style فهرست منابع الف- منابع فارسي -اعرابي، حسين (1385). روانشناسي ايثار، پايگاه اطلاع رساني فرهنگي شاهد - بركويتز، لئونارد (1383). ترجمة محمد حسين فرجاد و عباس محمدي اصل. روانشناسي اجتماعي. انتشارات اساطير -پورعلي فرد،فاطمه (1383). بررسي رابطه سبكهاي هويت وابعاد هويت در دانش آموزان مقطع سوم دبيرستان و دانشجويان شهر شيراز. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي.دانشگاه شيراز. -خداداد، ناخدا. (1382). عرفان شهادت. انتشارات شاهد. -ساماني، سيامك. فولاد چنگ، محبوبه(1385). روانشناسي نوجواني. نشر ملك سليمان - غضنفري، احمد (1382). بررسي رابطه سبك هويت دانش آموزان با سلامت رواني آانان. مجله علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي مشهد، جلد چهارم. شماره اول ص 246-227 -فولاد چنگ، محبوبه(1385). پرسشنامه ايثار و مؤلفه هاي آن. دانشگاه شيراز. چاپ نشده . -قاسمي، مريم. عارفي، مژگان و شيخ الاسلامي، راضيه (1382). بررسي رابطه هويت و ارزشها در جوانان. مجلة علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي مشهد. شماره اول ص 265-245 -كريمي، فاطمه (1382). از خودبيگانگي (بحران هويت) در نظر امام علي عليه السلام. مجله علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي مشهد. جلد چهارم. شمارة اول ص 631-609 - كريمي، يوسف (1382). روانشناسي اجتماعي. نظريه ها، مفاهيم و كاربردها. انتشارات ارسباران - ورعي، سيد جواد (1385). مباني فقهي عمليات شهادت طلبانه. http://www.nezam.org/peґsian/magqzine/027/10.htm -يوسف زاده، محمد رضا، فلاحي، ويدا. (1382). برنامه ريزي درسي و تشكيل هويت. مجلة علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي مشهد جلد چهارم. شماره اول ص 570-543 ب- منابع انگليسي - Basu, K. (2006). Identity, trust and altruism. Sociological clues to Economic development. www.cid.harvard.edu/bread/papers/working /118. pdf -Berzonsky, M, D. (1994). Self-identity:the relationship between process and conten. Journal of Research in Personality, 28, 453-460 -Monroe, K ,R. (2004). Identity and altruism determine moral action. Science Theology News. November l. -Rothearam-Borus , M. J, Dopkins , S, sabak, N. & Lightfoot, M, (2001). Personal and ethnic Identity, values and self esteem among Black and Lation. Adolescent girls. Journal Summary. -White , J, M. Wampler ,R ,S,& Win , K , I.(1998). The identity style Inventory: A revision with a sixth grade reading level (ISI-6G). Journal of Adolescent Research 13,2.223-242 -Wichardt ,P, C.(2006). A status Based motivation for behavioral altruism.http://papers.ssrn.com/sol3/papers,cfm? Abstract-id=747604 -Zastrow,C , H, (2001). Social work with groups (using the class as a group leadership laboratory), 5 thed.Brooks/Cole Thomson Learning Inc.


نويسنده: دكتر راضيه شيخ الاسلامي عضو هيأت علمي دانشگاه شيراز